Żyj prosto • Wprowadzenie do ascetyzmu (zuhd)

Wprowadzenie do prostego życia: Astecyzm.  

Część 1: Literatura na temat zuhd - Szejk Farid Dingle

Aby przejść przez życie z łatwością, Wczesni Muzułmanie (salaf) skupiali się na pewnych kluczowych sposobach życia, które miały uczynić je duchowo i praktycznie łatwiejszym oraz bardziej owocnym. Wymyślili termin określający różnorodne zasady, według których żyli — termin, który podsumowywał system życia na życie przyszłe. Nazwali to Zuhd: oderwanie od spraw tego świata. W kontekście tej serii artykułów najlepszym odpowiednikiem znaczenia tego słowa okazał się być termin „ascetyzm”. Inne określenia Zuhd to oderwanie, brak przywiązania do spraw doczesnych lub życie w prostocie. To jest pierwszy artykuł z serii artykułów i podcastów uczonego SeekersGuidance, Shaykha Farida Dingle.

O literaturze o Zuhd
Na ten temat, a dokładnie pod tym tytułem, wielu Wczesnych Muzułmanów napisało książki, zbierając hadisy i mądrości pobożnych.

Abdullah ibn Al Mubarak (zm. 181 AH), Imam Ahmad, Ibn Abi Dunya, Abu Dawud, Bayhaqi i wielu innych skompilowało wypowiedzi i praktyki Proroka (pokój i błogosławieństwo z nim) oraz pierwszych muzułmanów dotyczące uniwersalnego podejścia do życia.

Jednym z takich dzieł na ten temat był wpływowy nauczyciel Imama al-Szafi’iego, Waki ibn al-Jarrah (zm. 197 AH). Waki był znaczącym narratorem hadisów i uczonym prawa (fiqh). Aby poczuć, jakim człowiekiem był, oto kilka linijek poezji, które Imam al-Szafi’i skomponował po tym, jak poprosił go o radę dotyczącą poszukiwania Świętej Wiedzy:

Poskarżyłem się Wakiemu na moją słabą pamięć,

On zaś poradził mi, bym porzucił grzech.

Powiedział, że Święta Wiedza jest światłem,

A światło Allaha nie otrzymują grzesznicy.

Waki nie był tylko uczonym prawa islamskiego (faqih) ani tylko narratorem hadisów (muhadith). Ponad swoją wiedzę, był kimś, kto naprawdę przyswoił duchowe nauki islamu i stał się światłem dla serc ludzi wokół siebie — a raczej latarnią światła dla całych pokoleń potomnych. Waki rozpoczyna swoją pracę o ascezie (Zuhd) słowami Muhammada ibn Kaba al-Quradhi (zm. 108 H): „Kiedy Allah chce dobrze dla swojego sługi, sprawia, że nie ma skłonności do tego świata, daje mu właściwe zrozumienie religii i otwiera jego oczy na własne błędy. Ten, komu dano te trzy rzeczy, otrzymał dobro zarówno w tym życiu, jak i w życiu przyszłym.”

Te trzy cechy podsumowują całą książkę i sposób życia Wczesnych Muzułmanów (salaf):

1.Serce zwrócone ku Allahowi i życiu ostatecznemu, a odwrócone od Szatana i tego świata,


2.Rzetelna i obiektywna wiedza o islamie,


3.Chęć i zdolność do osobistej przemiany.

Pozwalanie sobie odejść od tego świata

Następnie Waki przytacza inną mądrość od Towarzysza Proroka, Abu Waqida al-Laythiego, która pokazuje, dlaczego Wcześni Muzułmanie (salaf) tak bardzo koncentrowali się na ascezie (Zuhd). Powiedział on:

„Przeszukaliśmy wszystkie uczynki, jakie można zrobić w tym życiu, i nigdy nie znaleźliśmy nic bardziej pomocnego w dążeniu do życia następnego niż nieprzejmowanie się tym życiem.”

To, dlaczego ta postawa jest tak kluczowa w islamskim stylu życia, wynika z faktu, że choć pragniemy tego świata i jego przyjemności, musimy nieustannie zmagać się z pożądaniami, które ciągną nas ku haram — zakazanym stosunkom seksualnym, gromadzeniu pieniędzy w haram sposób, pragnieniu chwalenia się lub umniejszania innym itd. Gdy tylko potrafimy choć trochę się od tego odciąć, dajemy sobie realną szansę, by trzymać się prostej i wąskiej drogi, dając jednocześnie naszym ciałom to, czego potrzebują. Jak powiedział Umar ibn al-Chattab:

„Nie znajdziesz nic lepszego do pracy na rzecz życia przyszłego niż oderwanie się od tego życia.”

Żyj zrównoważonym życiem

Waki wyjaśnia bardzo ważną kwestię: niechęć do przywiązywania się do tego życia nie oznacza, że człowiek nie angażuje się w życie, czy nie czerpie z niego radości. Chodzi raczej o to, abyśmy korzystali z naszego czasu i możliwości w tym życiu w taki sposób, by zmaksymalizować korzyści dla życia następnego. Często oznacza to rezygnację z nadmiaru, ograniczanie konsumpcji i odkładanie na później własnej przyjemności, ale niekoniecznie oznacza to ignorowanie własnych potrzeb emocjonalnych i fizycznych. Wręcz przeciwnie — chodzi o umiar i wykorzystywanie tych przyjemności jako formy oddawania czci Allahowi.

Poświęcenia wobec ograniczonego czasu

Wielki jurysta, uczony hadisów i ascezy Sufyan al-Thawri stwierdza: „Wstrzemięźliwość w tym życiu oznacza działanie pod założeniem, że nie będziesz żył długo. Nie chodzi tu o jedzenie grubych potraw czy noszenie biednych ubrań.” Kiedy zdajesz sobie sprawę, że Twój czas na ziemi jest bardzo ograniczony, a Twój czas w życiu przyszłym jest nieograniczony, „wymieniasz” ile możesz z tego życia na korzyść życia następnego. Czasem ta wymiana oznacza mniej natychmiastowej przyjemności, na przykład post, a czasem nie jest to wcale wyrzeczenie: można mieć „ciastko i zjeść ciastko”. Na przykład świętowanie Eid, zawarcie małżeństwa czy przerwanie postu to akty, w których znajduje się nagroda, mimo że z zewnątrz nie widać w nich typowej „wstrzemięźliwości”.

To bardzo istotna różnica i wyraźna granica między islamskim podejściem do ascezy a ascezą w wielu innych religiach.

Zasłuż sobie na zadowolenie Allaha

Chodzi o to, abyś korzystał ze swojego życia i nie pozwolił, by przywiązanie do niego odciągało cię od szukania sposobów na zdobycie zadowolenia Allaha. Prorok Muhammad (pokój i błogosławieństwo niech będą z nim) powiedział:
„Wykorzystaj pięć rzeczy, zanim nadejdą pięć innych: swoje życie zanim umrzesz, swoje zdrowie zanim zachorujesz, swój wolny czas zanim się zajmiesz, swoją młodość zanim się zestarzejesz i swój majątek zanim go stracisz.”

Unikaj samozadowolenia – życie jest krótkie

Innym aspektem drogi Zuhdu jest unikanie samozadowolenia. Waki cytuje Proroka (pokój i błogosławieństwo z nim):
„Są dwie błogosławieństwa, na które większość ludzi zbyt łatwo się wypisuje: czas wolny i zdrowie.”

Jak wspomniał wcześniej Sufyan al Thawri, właściwy sposób życia to założenie, że nie mamy wiele czasu. Samozadowolenie pojawia się wtedy, gdy zakładamy, że mamy cały świat czasu, by wykonać nasze obowiązki lub żałować za złe czyny. Allah przypomina o bliskości śmierci w Koranie:
„Zaprawdę, śmierć, której wszyscy unikacie, już do was nadchodzi.” (Koran, 62:8).

Imam al-Ghazali mówi:
„Kto budzi się rano, myśląc, że przeżyje noc, lub odwrotnie, ten z pewnością zostanie dotknięty lenistwem albo zwlekaniem i będzie się poruszał w tempie najwolniejszym z możliwych.”

Ten poczucie pilności to dokładnie to, czego nauczył się Mujahid – jeden z największych uczonych w dziedzinie tafsiru (egzegezy Koranu) i fiqh (prawa islamskiego) – od Ibn Umara. Powiedział mu, jak relacjonują nam Waki i inni:
„Mujahid! Kiedy nadejdzie poranek, nie zakładaj, że przeżyjesz wieczór, a gdy nadejdzie wieczór, nie zakładaj, że przeżyjesz poranek. Wykorzystaj zdrowie, póki jesteś zdrowy, i życie, póki żyjesz. Nie masz pojęcia, co wydarzy się jutro.”

Zrozum życie i dąż do podstawowej wiedzy

Aby wyjaśnić, co oznaczają słowa Muhammada ibn Kaba al Quradhiego, Waki przytacza hadis, który wyznacza drogę i sens studiowania Wiedzy Świętej (Sacred Knowledge). Jeden z Towarzyszy powiedział:
„O Posłańcze Allaha, naucz mnie czegoś naprawdę nowego (gharaib)!”

Prorok odpowiedział:
„Dlaczego pytasz o coś nowego? Czy już zastosowałeś podstawy wiedzy?”

„O Posłańcze Allaha, co to są podstawy wiedzy?”

„Czy rozumiesz, kim jest i czym jest Pan?”

„Tak,” odpowiedział Towarzysz.

„Co uczyniłeś, aby uczcić to, co Mu się należy?”

„To i tamto.”

„Czy zdajesz sobie sprawę, że umrzesz?”

„Tak,” odparł.

„Co więc na to przygotowałeś?”

„To i tamto.”

„Idź i najpierw właściwie zastosuj podstawy wiedzy, a potem przyjdź i ucz się nowej wiedzy świętej.”

Widzimy więc wyraźnie, że Wiedza Święta w oczach Proroka (niech Allah go błogosławi i obdarzy pokojem) i Wczesnych Muzułmanów nie miała nic wspólnego z przepychem, samospełnieniem czy debatowaniem nad zawiłymi i ezoterycznymi teoriami prawa, bytu czy czegokolwiek innego. Chodziło o postawę wobec siebie i innych, która jest przesiąknięta uczynkami, bojaźnią, szacunkiem i miłością do Najwyższego Allaha.

Waki przytacza także inny hadis o podobnym znaczeniu:
„O Posłańcze Allaha, naprawdę Allah obdarzył wszystkich muzułmanów przez ciebie, naucz mnie czegoś specjalnego [czego nikt inny nie zna]!”

Towarzysz zapytał:
„Czy zamierzasz zastosować to, czego cię nauczę?”

„Tak.”

„Kiedykolwiek zdecydujesz się coś zrobić, dokładnie przemyśl jego ostateczny rezultat: jeśli jest dobry, wykonaj to; jeśli prowadzi na manowce, to tego nie rób. Idź więc!”

W tym samym duchu Waki cytuje Umara ibn al-Chattaba mówiącego:
„Zrozumienie życia (fiqh) nie jest czymś, co nabywa się wraz z wiekiem, lecz jest darem i zaopatrzeniem od Allaha.”

Umrzyj zanim umrzesz

Jako próbę ogniową prawdziwej i znaczącej wiedzy islamskiej, Waki przytacza kolejny hadis:

Prorok (niech Allah go błogosławi i obdarzy pokojem) recytował:
„A co do tego, którego serce Allah otworzył na islam, ten jest na jasnym świetle od swojego miłującego Pana.” Potem powiedział:
„Gdy światło wschodzi na serce, rozprasza się i rozprzestrzenia.”

„O Posłańcze Allaha, czy ma to jakieś znamiona rozpoznawcze?”

„Tak, brak troski o miejsce złudzeń, zwrócenie się ku miejscu nieśmiertelności i gotowość do śmierci zanim się umrze.”

Ten hadis podsumowuje metodę i rezultaty tej pięknej drogi życia i daje potrzebne kryteria, by upewnić się, że naprawdę podążamy w dobrym kierunku.

Po pierwsze, pojawia się wewnętrzny impuls, by naprawić relacje z Allahem. To światło rozprzestrzenia się i manifestuje w różnych aspektach życia, czyniąc je bardziej klarownym i pełnym sensu. Znakiem tego jest podejmowanie praktycznych działań, by uporządkować sprawy przed śmiercią.

Wymaga to pewnego odpuszczenia tego świata, co w efekcie prowadzi do całkowitego odpuszczenia. Umierania, zanim się umrze, że tak powiem.

To właśnie jest tematem literatury o Ascezie (Zuhd). Łatwe do przeczytania słowa. Trudne do wprowadzenia w życie.

O Autorze
Ustadh Farid Dingle poświęcił wiele lat na zgłębianie języka arabskiego oraz różnych nauk islamskich. W trakcie swojej edukacji zdobył również certyfikat CIFE z zakresu finansów islamskich, co świadczy o jego wszechstronnej wiedzy. Jest znany ze swojego mistrzowskiego podejścia do nauczania, które pozwala osobom nieznającym arabskiego na głębokie i praktyczne zrozumienie tego języka. Obecnie Ustadh Farid prowadzi kursy języka arabskiego, pomagając uczniom lepiej połączyć się z wiedzą islamską.

https://seekersguidance.org/articles/general-artices/living-simple-introduction-to-asceticism-zuhd/