Co oznacza hadis „Zgubieni są ekstremiści”?
Odpowiedź Ustadha Salmana Younasa
Pytanie: Czy hadis z Sahih Muslim, Księga 34, Numer 6450, jest dokładnie przetłumaczony jako „Zgubieni są ekstremiści”? A może lepszym tłumaczeniem jest „Zgubieni byli ci, którzy wdawali się w drobiazgowe spory”? Czy są inne hadisy, które zakazują ekstremizmu? Co dokładnie oznacza ekstremizm, a co umiarkowanie?
Odpowiedź: assalamu `alaykum
Hadis, o którym mowa w Sahih Muslim, może być przetłumaczony na oba sposoby.
Oryginalne słowo użyte w hadisie to „mutanati”, rzeczownik pochodny od „tanatu”, które oznacza zagłębianie się w coś zbyt intensywnie i przesadnie. Ze względu na to znaczenie głębokiego zaangażowania, termin ten odnosi się także do dźwięków artykułowanych z tyłu jamy ustnej, czyli z gardła. [Ibn Faris, Mu`ajam al-Maqayis; Ibn Athir, al-Nihaya]
Imam Nawawi wyjaśnia, że w kontekście tego przekazu odnosi się to do „tych, którzy zagłębiają się zbyt mocno, są ekstremalni i przekraczają granice w swoich słowach i czynach.” [Sharh Sahih Muslim]
Niektórzy uczeni interpretowali to jako odnoszące się do tych, którzy zajmują się rzeczami nieprzynoszącymi korzyści i nieistotnymi dla nich, takimi jak zgłębianie spraw niewidzialnych, nieistotnych niuansów prawa i tym podobnych. Inni uwzględniali również tych, którzy przekraczają granice prawa w swoim kulcie i popadają w bezpodstawne podejrzenia. [Munawi, Fayd al-Qadir]
W ten sposób słowa hadisu wskazują na naganną naturę wszelkich form przesadnej aktywności — nadmiarowości, drobiazgowości, pedanterii, fanatyzmu i podobnych.
Umiar: cecha wierzącego
Umiar i równowaga to kluczowe cechy wierzącego, wyraźnie widoczne w praktyce Proroka (niech Allah go błogosławi i obdarzy pokojem). W związku z tym w Koranie i hadisach można znaleźć wiele wersetów i przekazów prorockich podkreślających chwalebny charakter umiarkowania oraz szkodliwość przesady.
Niektóre wersety koraniczne promujące umiar i równowagę to:
Werset: „I uczyniliśmy was umiarkowanym (wasatan) narodem.” (2:143) Imam Tabari w swoim komentarzu wyjaśnia: „Allah przypisał im termin ‘umiarkowany’ właśnie ze względu na ich równowagę w religii.”
Werset: „Bądźcie zdecydowanymi i sprawiedliwymi świadkami (qawamin) na rzecz Allaha, niech nie skusi was nienawiść do jakiegoś ludu, abyście nie byli niesprawiedliwi (la ta`dilu). Bądźcie sprawiedliwi – to jest bliższe pobożności.” (5:8)
W tym wersecie Allah Najwyższy używa trzech bardzo ważnych słów: „qawwam”, „qist” i „`adl”, które oznaczają prawość, umiar, sprawiedliwość, równość i równowagę – zarówno w sprawach religijnych, jak i świeckich, nawet wobec wrogów.
Werset: „Prowadź nas na prostą drogę (sirat al-mustaqim).” (1:6), gdzie słowo „mustaqim” oznacza równowagę i umiar, pochodzi od tego samego rdzenia co „qawwam” z poprzedniego wersetu.
Werset: „Ci, którzy, gdy wydają, nie są ani rozrzutni, ani skąpi, ale trzymają się sprawiedliwie wyważonego środka (qawaman).” (25:67)
Werset: „Bóg miłuje sprawiedliwych (muqsitin).” (5:42)
Werset: „O ludu Księgi, nie przesadzajcie w swojej religii.” (4:171)
Wśród prorockich przekazów, które promują umiar i zakazują ekstremizmu oraz przesady, znajdują się:
Prorok (niech Allah go błogosławi) powiedział: „Nikt nie utrudnia sobie religii, a nie zostaje przez nią pokonany. Dlatego dążcie do tego, co słuszne, trzymajcie się umiarkowanej drogi…” [Buchari, Sahih]
Ibn Hajar w swoim komentarzu Fath al-Bari cytuje Ibn Munira, który stwierdza: „W tym przekazie jest znak z oznak prorokowania, ponieważ my i ci przed nami byliśmy świadkami, że każdy, kto w religii przesadza i jest nadmiernie nieumiarkowany (mutanati`), zostaje odcięty. Celem [tego przekazu] nie jest zakaz dążenia do doskonałości w swoim kulcie, ponieważ jest to coś godnego pochwały.”
Prorok (niech Allah go błogosławi) powiedział: „Strzeżcie się przesady w religii, bo ci przed wami zginęli właśnie z powodu przesady w religii.” [Ahmad, Musnad]
Czym jest umiar?
Precyzyjne zdefiniowanie umiaru nie jest łatwe. Jednak możemy być pewni, że każdy, kto podąża za sunną Proroka (Allah go błogosławi), zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz, nie popadnie w przesadę.
Jednocześnie nasze rozumienie drogi Proroka (Allah go błogosławi) nie pochodzi przede wszystkim z książek, lecz od ludzi, którzy ucieleśniają jego sposób życia. Ci ludzie, prawdziwie przewodzący uczeni, są przykładem tego, co oznacza „trzymać się sunnah” w każdym aspekcie życia — od spraw pozornie przyziemnych po duchowe. Prawie zawsze to właśnie nasze błędne rozumienie sunnah prowadzi nas do braku umiaru, ale kto podąża za sprawdzoną, uznaną i akceptowaną tradycją uczonych, jest bezpieczny przed takim błędem.
Powinniśmy naśladować tych ludzi w naszym własnym życiu i szukać ich rad, by poprawić nasze własne rozumienie, jak sunna wpisuje się w nasze życie.
Wassalam,
Salman
Sprawdzone i zatwierdzone przez Faraza Rabbaniego