Czym jest fatła?
Według szariatu, fatłę definiujemy jako:
1. „Fatwa to przekazywanie Prawa Allaha w sprawach religii (dīn), opartego na dowodach określonych przez szariat, osobom pytającym o kwestie objawienia — w sposób ogólny i niewymuszający, ani nieprzymuszający.”
(Al-Miṣbāḥ fī Rasm al-Muftī wa Manāhij al-Iftāʾ, tom 1, str. 16)
W definicji użyto sformułowania „sprawy religii” (matters of Dīn), a nie „prawa szariatu”, ponieważ zdarza się, że mufti jest pytany o kwestie niezwiązane bezpośrednio z czynami (ʿamal), takimi jak modlitwa (ṣalāh), ablucja (wuḍūʾ) itd. — na przykład o sprawy dotyczące tafsiru (interpretacji Koranu), akidy (wiary), hadisu czy ogólnych porad.
Określenie „ustalone dowody” (stipulated validations) odnosi się do tych masā’il (zagadnień), które są potwierdzone przez uznane źródła szariatu.
„W sposób ogólny” oznacza, że fatwa może być stosowana lub realizowana przez więcej niż jedną osobę. Jeśli inni znajdą się w takiej samej sytuacji jak pytający, wydana fatwa może być przez nich również stosowana. To rozróżnia iftāʾod qaḍāʾ. Fatwa ma charakter bardziej ogólny i może być realizowana przez wiele osób. Natomiast qaḍāʾ (orzeczenie) wydane przez qāḍī (sędziego) może być stosowane wyłącznie przez konkretną osobę, której dotyczy wyrok. Krótko mówiąc, fatwa jest bardziej ogólna, a qaḍāʾ — specyficzne dla jednostki.
Kolejną zasadniczą różnicą między iftāʾ a qaḍāʾ jest to, że fatwa nie jest wykonalna przymusowo. Oznacza to, że mufti nie może zmusić pytającego (mustafti) do stosowania się do swojej fatwy. Natomiast qāḍī (sędzia powołany przez rząd muzułmański) posiada władzę infaaz (możliwość egzekwowania wykonania swojego orzeczenia). Jeśli obywatel nie zastosuje się do wyroku qāḍī, może zostać oskarżony o naruszenie orzeczenia sądu.
2. W dawnych czasach mufti uważany był za mujtahida (osobę, która samodzielnie wyprowadza orzeczenia bezpośrednio ze źródeł szariatu). Obecnie termin „mufti” stał się powszechny dla tych, którzy specjalizują się w dziedzinie prawa islamskiego (fiqh). W rzeczywistości współczesny mufti odwołuje się jedynie do książek naszych znamienitych fuqahāʾ(jurystów) i wydaje orzeczenia oparte na ich pracach.
حاشية رد المحتار – (ج 1 / ص 74)
قال في [ فتح القدير ] وقد استقر رأي الاصوليين على أن المفتي هو المجتهد، فأما غير المجتهد ممن يحفظ أقوال المجتهد فليس بمفت، والواجب عليه إذا سئل أن يذكر قول المجتهد كالامام على وجه الحكاية، فعرف أن ما يكون في زماننا من فتوى الموجودين ليس بفتوى، بل هو نقل كلام المفتي ليأخذ به المستفتي.
Allah Wie Najlepiej
Wassalam
Muhammed Zakariyya Desai,
Assistant Mufti
Sprawdził i zatwierdził:
Mufti Ebrahim Desai
Darul Iftaa, Madrassah In’aamiyyah